Yiyecekler de Bağımlılık Yapar!
Haziran 5, 2021 tarihinde yayınlandı
Yeme Bağımlılığı Nedir ve Nasıl Oluşur?
Bağımlılık, beynin ödül sisteminin bozulması sonucu oluşur. Normal bir insan beyni, kendini en azından nötr hissettirecek kadar keyif kimyasalı (dopamin) salgılar. Ancak kişi kendine haz veren uyarıcıyı sürekli aldığında beyindeki keyif kimyasalı artık kişiye yetemez bir hale gelir. Beyindeki bu dengenin bozulmasıyla artık haz veren uyarıcı keyif vermesi için değil bir ihtiyaç olduğu için alınmaya başlar.
Bazı yiyeceklerde tıpkı bağımlılık yapan maddeler gibi beynin ödül sistemini uyarırlar ve sürekli alınması halinde beynin ödül sistemi bozulur. Artık o yiyecek, keyif amaçlı değil bir zaruret gereği tüketilmeye başlanır. Diğer bağımlılıklardan farklı olarak haz verici maddenin bir yiyecek olmasıdır. Özellikle çikolata, patates kızartması, cips, kurabiye, dondurma, makarna gibi şekerli ve yağlı yiyecekler ödül sistemini hızlı uyarırlar. Sürekli bu gibi yiyecekleri tüketenlerin, ani bir şekilde yemeyi kestiklerinde tıpkı diğer bağımlılıklarda olduğu gibi yoksunluk krizine girdikleri bilinmektedir.
Yeme Bağımlısı Olduğumu Nasıl Anlarım?
Yemek yerken kontrolü kaybettiğinizi düşünüyorsanız, yemek yemediğinizde bile yemeği düşünüyorsanız, sık sık başarısız diyet girişimleriniz varsa, bazı yiyecekleri yemediğinizde kaygılı, gergin ve huzursuz hissediyorsanız, yemek başında fazla zaman harcıyorsanız, canınızın isteyeceği ihtimali ile stok yapıyorsanız, yaşadığınız fiziksel sorunlara rağmen yemeyi bırakamıyorsanız yeme bağımlısı olabilirsiniz. Böyle olduğunuzu düşünüyorsanız bir uzmandan yardım almalısınız.
Her Obeziteli Birey Yeme Bağımlısı Mıdır?
Yeme bağımlısı olan birçok kişi normal kilodadır ve birçok obeziteli birey de yeme bağımlısı değildir. Benzer davranışların görülüyor olması onları aynı yapmaz. Dolayısıyla obezite ile yeme bağımlılığı farklıdır. İki farklı olgu olarak değerlendirilip buna göre tedavi planı çizilmelidir.
Kaynak
Fairburn, C. G. (2020). Aşırı Yemeyi Yenmek. İstanbul: Psikonet Yayınları.
Uzbay, T. (2018). Hazdan Bağımlılığa: İnsan Neden Bağımlı Olur? İstanbul: Timaş Yayınları.