Mesleki Deformasyon
Ekim 08, 2023 tarihinde yayınlandı
Meslek seçimi, yaptığımız işin cinsini, niteliğini belirlerken aynı zamanda yaşam biçimimizi de belirler. Uzun süre boyunca yapılan mesleğin yaşamı olumsuz etkilemesi, meslek özelliklerinin kişinin hayatında, kişiliğinde, tavır ve davranışlarında oluşturduğu yıkıcı etkiler “mesleki deformasyon” olarak adlandırılır.
Mesleki Deformasyonun Oluşmasında Etkenler Nelerdir?
Mesleki deformasyonun oluşmasında temel etken mesleğe tanımlı faaliyetin kendisidir. İş yaşamında profesyonelleşmek için faaliyetin sürekli tekrarlanması gerekir. Bu tekrarlama meslekte ihtisaslaşmayı, deneyim kazanmayı sağlar ancak beraberinde gelen otomatikleşme zihinsel işlevlerin daha az kullanılmasına da sebep olur. Bir zaman sonra aktif olarak beynin kullanılmaması zihinsel bir deformasyona sebep olur. Oluşan bu zihinsel gerilemeler de mesleki deformasyon olarak düşünülebilir. Aynı faaliyetin devamlı yapılması mesleki deformasyonu oluşturan etkenlerden biridir.
Bir diğer etken “zaman” faktörü. Meslekte geçirilen süre ne kadar artarsa deformasyon da o kadar artar. Araştırmalara göre mesleğinde 10 yıldan daha fazla çalışan kişiler deformasyon görülme riski %40 daha fazladır.
Kişilik özellikleri de mesleki deformasyonda etkili olabilir. Bireyin kendi kişilik özelliklerine uygun olan mesleği icra etmesi, mesleğin yıkıcı etkilerini en aza indirirken; kişilik özelliklerine uygun olmayan mesleğin yapılması mesleki deformasyonu hızlandırabilir.
Bu gibi faktörler dışında çalışma ortamının genel durumu, çalışma ortamındaki ekip arkadaşları, iş şartlarının uygunluğu, çalışan-patron ilişkisi mesleki deformasyonda etkili olabilmektedir.
Hangi Meslek Gruplarında Deformasyon Fazla?
Araştırmalara göre mesleki deformasyon, insanlarla iletişimin yoğun olduğu meslek gruplarında daha fazla görülüyor. Öğretmenler, doktorlar, polisler, yöneticiler vb. meslek gruplarının yazılımcılar, araştırmacılar gibi meslek gruplarına göre deformasyona daha açık olduğu düşünülebilir.